The New Polish Cyrillic in Independent Belarus

Tomasz Kamusella

doi:10.11649/ch.2019.006

Authors

Tomasz Kamusella University of St Andrews, St Andrews https://orcid.org/0000-0003-3484-8352

DOI:

https://doi.org/10.11649/ch.2019.006

Keywords:

Belarusian language, Cyrillic, Latin alphabet, Diocese of Hrodna (Horadnia, Grodno), nationalism, Polish language, religion, politics of script, Russian language

Abstract

After the fall of communism and the breakup of the Soviet Union, the religious life of the Roman Catholic community revived in independent Belarus. The country’s Catholics are concentrated in western Belarus, which prior to World War II was part of Poland. In 1991 in Hrodna (Horadnia, Grodno) Region, the Diocese of Hrodna was established. Slightly over half of the region’s population are Catholics and many identify as ethnic Poles. Following the ban on the official use of Polish in postwar Soviet Belarus, the aforementioned region’s population gained an education in Belarusian and Russian, as channeled through the Cyrillic alphabet. Hence, following the 1991 independence of Belarus, the population’s knowledge of the Latin alphabet was none, or minimal. For the sake of providing the faithful with Polish-language religious material that would be of some practical use, the diocesan authorities decided to publish some Polish-language prayer books, but printed in the Russian-style Cyrillic. This currently widespread use of Cyrillic-based Polish-language publications in Belarus remains unknown outside the country, either in Poland or elsewhere in Europe.

References

Alpatov, V. M. (2000). 150 iazykov i politika: 1917-1997: Sotsiolingvisticheskie problemy SSSR i postsovetskogo prostranstva. Moskva: Kraft.

Alpatov, V. M. (2006). O latinizatsii russkogo iazyka. In A. Kiunnap, V Lefel'dt, & S. N. Kuznetsov (Eds.), Mikroiazyki, iazyki, inter''iazyki: Sbornik v chest' ordinarnogo professora Aleksandra Dimitrievicha Dulichenko: In honorem Professori Alexandro D. Dulicenko (pp. 271–279). Tartu: Tartu Ülikool, Slaavi filoloogia õppetool.

Bemporad, E. (2013). Becoming Soviet Jews: The Bolshevik experiment in Minsk. Bloomington: Indiana University Press.

Charte Constitutionelle du Royaume de Pologne. (1815). Retrieved June 11, 2019, from http://unikdoc.rusarchives.ru/GRSearch/Search/Details/74833797-e050-4df9-9476-747d0a16eb79

Das Land Ober Ost: Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und Bialystok-Grodno. (1917). Kaunas: Verlag der Presseabteilung Ober Ost.

Diecezja: Historia. (2011). Retrieved June 12, 2019, from http://old.grodnensis.by/index.php?option=com_content&view=article&id=31&Itemid=100049&lang=pl

Dioceses. (2009). Retrieved June 12, 2019, from https://web.archive.org/web/20170315004934/http://catholic.by/2/en/belarus/dioceses.html#

Dubaviec, S. (2017). Biełaruskaja łacinka. In I. Maksimiuk (Ed.), 100 slovaŭ (p. 34). Prague: Radyio Svabodnaia Ėŭropa / Radyio Svaboda. (Bibliiatėka Svabody. XXI stahodz'dze). Retrieved June 12, 2019, from https://docs.rferl.org/be-BY/2017/04/27/f7c7b10e-d850-475e-ae3c-a2ccb18205c5.pdf

Dzwonkowski, R. (2016). Od “Kościoła polskiego” do “Kościoła Polaków” na Wschodzie. Warszawa: Departament Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą, Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Engelking, A. (1999). The Natsyas of the Grodno region of Belarus: A field study. Nations and Nationalism, 5(2), 175–206. https://doi.org/10.1111/j.1354-5078.1999.00175.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1354-5078.1999.00175.x

Gil′ferding, A. (1871). Obshcheslavianskaia azbuka s prilozheniem obraztsov slavianskikh narechiĭ. St Petersburg: Slavianskiĭ Blagatvoritel’nyĭ Komitet, Tipografiia Imperatorskoĭ Akademii Nauk.

Grędzik, A. (2013, March 9). Polacy na Białorusi w polityce władz sowieckich. Retrieved June 12, 2019, from https://kresy.pl/kresopedia/polacy-na-bialorusi-w-polityce-wladz-sowieckich/

Grek-Pabisowa, I., Ostrówka, M., & Biesiadowska-Magdziarz, B. (2008). Język polski na Białorusi Radzieckiej w okresie międzywojennym: Polszczyzna pisana. Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. (Język na Pograniczach, 35).

Hamdi Yazır, E. M. (Ed.). (2013). Kur'ân-ı Kerîm ve açıklamalı meâli: Kelime Kelime Satır Arası Türkçe Okunuşlu: Bilgisayar hatlı-renkli transkripsiyonlu-tecvidli. Cağaloğlu, Istanbul: Huzur Yayınevi.

Karskiĭ, E. F. (1903–1922). Belorussy (Vols. 1–3). Varshava; Vilnius; Moskva; Petrograd: Tipografiia Varshavskogo uchebnogo okruga; Vilenske General-Gubernatorske Upravlenie; Tipo-litografiia tovarystva I. N. Kushnerev i Ko; Gosudarstvennaia tipografiia.

Khansuvarov, I. (1932). Latinizatsiia – orudie leninskoĭ natsional′noĭ politiki. Moskva: Partizdat.

Kozhinova, A. A. (2017). Iazyki i graficheskie sistemy Belarusi v period ot Oktiabr′skoĭ revoliutsii do Vtoroĭ mirovoĭ voĭny. Studi Slavistici, 14(1), 133–156. https://doi.org/10.13128/studi_slavis-21942

Kryshtopik, T. (2015). Pacierz. Katechizm (4th ed.). Hrodno: Hrodzenskaia dyiatsėziia Rymska-katalitskaha Kastsiola ŭ Rėspublitsy Belarus′.

Marková, A. (2012). Sovětská bělorusizace jako cesta k narodu: Iluze nebo realita? Praha: Nakladatelství Lidové noviny.

Marková, A. (2018). Language, identity, and nation: Special case of Belarusian state- and nation-formation. The Journal of Belarusian Studies, 8(3), 25–39. Retrieved June 10, 2019, from http://belarusjournal.com/sites/default/files/JBS2018%20Language%2C%20identity%2C%20and%20nation.pdf DOI: https://doi.org/10.30965/20526512-00803003

Martin, T. (2001). The affirmative action empire: Nations and nationalism in the Soviet Union, 1923-1939. Ithaca, NY: Cornell University Press. (The Wilder House Studies in Politics, History and Culture).

Materialy po voprosu o latinizatsii russkoĭ pis′mennosti. (1930). Kul'tura i pismennost' Vostoka, 6, 208–219. Retrieved June 11, 2019, from http://tapemark.narod.ru/rus-latinica-1930.html

Molitvoslov. (2016). Moskva: Pokrovskiĭ zhenskiĭ monastyr′.

Naselenie po natsional′nosti i rodnomu iazyku. (2009). Retrieved June 12, 2019, from http://web.archive.org/web/20100918165045/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf

Nikalaeŭ, M., Doŭnar, L., Lukoŭskaia, M., & Matul′ski, R. (2011). Historyia belaruskaĭ knihi: Vol 2. Knizhnasts' novaĭ Belarusi. Minsk: Belaruskaia ėntsyklapedyia imia Petrusia Broŭki.

Pash, B. (2007). Błogosławieństwa i krótkie modlitwy (E. Gordon, Trans.). Kraków: Wydawnictwo Austeria.

Pietkiewicz, P. (2009). Modlitewnik prawosławny. Białystok: Orthdruk.

Pravoslavnyĭ molitvoslov dlia novonachal′nykh s perevodom na sovremennyĭ russkiĭ iazyk. (2018). Moskva: Nikolin den′, Artos-Media.

Rudkouski, P. (2009). Powstawanie Białorusi (J. Bernatowicz, Trans.). Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. (Biblioteka Białoruska).

Sieben-Sprachen-Wörterbuch: Deutsch-Polnisch-Russisch-Weißruthenisch-Litauisch-Lettisch-Jiddisch. (1918). Leipzig: Verlag Otto Spamer.

Silinevich, I., & Vernaia, R. (Eds.). (2018). W Tobie nasza nadzieja: Modlitewnik [V tebe nasha nadezhda: Molitvennik]. Grodno: Grodnenskaia eparkhiia Rimsko-katolicheskoĭ Tserkvi v Respublike Belarus′.

Sinitsyn, F. (2018). Sovetskaia natsiia i voĭna: Natsional′nyĭ vopros v SSSR: 1939-1945. Moskva: Tsentrpoligraf.

Słownik polsko-białoruski [Pol'ska-belaruski sloŭnik]. (1932). Miensk (Minsk): Białoruska Akademia Nauk, Polski Instytut Kultury Proletariackiej.

Smith, M. G. (1998). Language and power in the creation of the USSR, 1917-1953. Berlin: Mouton de Gruyter. (Contributions to the Sociology of Language, 80). https://doi.org/10.1515/9783110805581 DOI: https://doi.org/10.1515/9783110805581

Stepovič, K. [Svajak, K.]. (1949). Hołas dušy: Padrucnik żyćciapraktyki relihijnaj dla biełarusaŭ. Rome: NA.

Strycharska-Brzezina, M. (2006). Polskojęzyczne podręczniki dla klasy I szkoły elementarnej w Królestwie Polskim drukowane grażdanką: Wydania warszawskie ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. (Prace Komisji Wschodnioeuropejskiej, 10).

Tomaszewski, J. (1985). Ojczyzna nie tylko Polaków: Mniejszości narodowe w Polsce w latach 1918-1939. Warszawa: MAW.

Traczuk, J. (1992). Prasa białoruska w II Rzeczypospolitej (1918-1939). Studia Polono-Slavica-Orientalia: Acta Litteraria, 13, 185–436.

Turonek, J. (2000). Książka białoruska w II Rzeczypospolitej 1921-1939. Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Slawistyki. (Slavica, 109).

Zhel′vetro, V. (Ed.). (2010). Spevnik kostel′ny (3rd ed.). Hrodno: Hrodzenskaia dyiatsėziia Rymska-katalitskaha Kastsiola ŭ Rėspublitsy Belarus′.